Course: Moduli 1- Intervenimi i hershëm

  • General

    • Moduli 1 -  Intervenim i hershëm





    • Ju lutemi lexoni mësimet sipas rendit të dhënë, përveç nëse jeni i/e sigurt/ë që e dini mirë temën

      Moduli 1 Intervenimi i e hershëm përmban:
      • Çfarë është intervenimi i hershëm?
      • Për kë synohet intervenimi i hershëm dhe sa zgjat ai?
      • Kush ofron shërbimin e intervenimit të hershëm?
      • Çfarë përfshin shërbimi i intervenimit të hershëm?
      • Kur duhet të mendojnë prindërit të vizitojnë një specialist?
      • Që i gjithë procesi të jetë i suksesshëm, sa është i rëndësishëm roli i familjes? Cilat janë “detyrat” e prindërve në këtë proces?
      • A ka adresë ku prindërit mund të marrin të gjithë informacionin që u nevojitet?
    • forum icon
      Forum
      Announcements Forum
    • Вовед
    •••
    Лекција
    1
    2
    3
    4
    5
    6
    7
    8

  • Përshkrim i modulit

    • Vitet e para të jetës së një fëmije janë jashtëzakonisht të rëndësishme për zhvillimin e mëtejshëm. Ajo që ndodh gjatë asaj periudhe e ndjek fëmijën gjatë gjithë jetës së tij të mëvonshme. Ky modul është krijuar për të informuar dhe marrë njohuritë bazë rreth konceptit modern të intervenimit të hershëm, duke përcaktuar se kush ka nevojë për ndërhyrje të hershme dhe përshkrimin e profesionistëve të përfshirë në zbulimin e devijimeve në zhvillim dhe intervenim për përmirsimin ose eliminimin e devijimeve të shfaqura në zhvillimin e fëmijës.
      Moduli është i dedikuar për prindërit, familjet dhe të gjithë njerëzit e afërt që janë të rëndësishëm për zhvillimin e fëmijës në vitet e para të jetës së tij (edukatorë, kujdestarë etj.).
      Duke kaluar nëpër këtë trajnim online, qëllimi është që pjesëmarrësi të fitojë njohuri për rëndësinë e intervenimit të hershëm dhe zbulimit të hershëm  të devijimeve të zhvillimit, të cilat janë  faktorët kryesorë që ndikojnë në zhvillimin e mëvonshëm të fëmijës.
      Nëpërmjet kapitujve të ofruar, pjesëmarrësit në këtë trajnim do të informohen dhe do të mësojnë se sa i rëndësishëm është zbulimi në kohë i problemit të zhvillimit. Me njohuritë e marra, pritet nga prindërit dhe të afërmit e tjerë pranë fëmijës të inkurajohen që të veprojnë menjëherë kur dyshojnë për ndonjë devijim, në mënyrë që të ketë hapësirë ​​për të ndërhyrë në mënyrë të duhur dhe në kohë.
      Të gjithë kapitujt theksojnë rëndësinë dhe vlerën e familjes në periudhën e hershme të jetës së fëmijës.  Gjithashtu, trajnimi do të ofrojë informacione edhe për institucionet dhe shërbimet ekzistuese që ofrojnë mbështetje për fëmijët nga 0 deri në 6 vjeç në vendin tonë.
      Moduli fillon me një ushtrim të shkurtër i cili është një hyrje në trajnim. Ofrohen 7 tema. Çdo temë përfshin një kuiz të shkurtër prej dy deri në tre pyetje me qëllim për të plotësuar njohuritë për përmbajtjen. Në fund të trajnimit, pjesëmarrësit do t'u përgjigjen pyetjeve të shkurtra në lidhje me të gjithë temën,të përmbledhura në një kuiz përfundimtar.

  • Prezantimi

    • Para se të fillojmë me përmbajtjen nga moduli,le të bëjmë një ushtrim!

      Drejtimi për ushtrimin:

      1. Shigjetën-treguesin tek ekrani vendoseni tek fotoja (pa klikuar)

      2. Shikoni foton.

      3. Përpara se të klikoni:

      Imagjinoni që jeni duke shëtitur me partnerin tuaj. Keni kapur dorën njëri tjetrit dhe flisni me butësi me njëri-tjetrin. Moti është shumë i këndshëm. Vjen erë çaji i këndshëm.
      Dëgjohet një gurgullimë e qetë përroi. Ju hiqni sandalet për për të shijuar çdo hap. Dëshironi të shtrini batanijen e piknikut, por vendosni të bëni atë pasi të kaloni urën dhe të arrini tek livadhi i madh.
      Tani mbyllni sytë. Për të arritur tek livadhi i madh vetëm me sy mbyllur klikoni tek fotoja.

    • Me siguri nuk e prisnit të shihnit borën. Si po ndiheni? Nga një temperaturë e këndshme, përnjiherë bëhet shumë ftohtë. Bora grumbullohet papritur, shumë. A jeni gati për të vazhduar shëtitjen? A do të uleni në batanije nëse jashtë është tashmë minus 20 gradë?

      Me siguri fotografia e mëparshme ndryshoi planet dhe pritshmërinë tuaj. Në realitet, prindërit që presin një fëmijë, kanë një ide të caktuar në kokat e tyre, një vizion për atë se si duhet të duket fëmija i tyre, të sillet dhe të zhvillohet. Megjithatë, ndonjëherë jeta nuk është e thjeshtë dhe e parashikueshme. Në fakt, mjaft shpesh mund të ndodhin ndryshime të papritura të cilat na detyrojnë të fillojmë të jetojmë jetë në një mënyrë krejtësisht të re. Ndonjëherë ndryshimet zgjasin shkurt dhe ndonjëherë zgjasin gjithë jetën.

      Çfarë na ndodh, pse na ndodh, gabuam, u vonuam, humbëm ndonjë gjë...?

      Mes nesh ka prindër që menjëherë pas lindjes të fëmijës ose një vit, dy, tre vjet më vonë duhet të përballen me faktin se disa gjëra në jetën e tyre, më sakt në jetën e fëmijës së tyre, nuk do të shkojnë sipas planit të parashikuar më parë dhe se fëmija i tyre është i ndryshëm nga bashkëmoshatarët e tij.

      Zbulimi se fëmija ka devijime nga standardet për zhvillimin e fëmijës është një lajm i papritur, konfuz, shpesh e frikshëm dhe mbart shumë ndryshime. Kjo situatë ndërhyrëse ndikon në funkksionimin personal dhe familjar.

      Kur do të ndodhë ai moment , prindërit,në mënyrë fare të kuptueshme, mund të "ngrijnë". Paraqitet frika, faji, grumbullohen pyetje për të cilat ata nuk dinë përgjigje, ndërsa mjedisi ka një mori këshillash që fare nuk ndihmojnë.

      Çfarë gabuam, u vonuam, na iku diçka, çfare po ndodh me ne...? Qindra si këto dhe pyetje dhe mendime të ngjajshme mbajnë prindërit zgjuar nga mëngjesi deri në mbrëmje dhe përsëri deri të nesërmen - ndërsa gjithçka që duhet të dinë ato në atë moment është se - ata ata nuk janë fajtorë për asgjë. Disa gjëra thjesht ndodhin dhe gjëja më e mirë që mundemi të bëjmë në atë moment edhe për ne si prindër edhe për fëmijën është që ta pranojnë dhe duam realitetin e ri që ndoshta do të zgjasë shkurtër, dhe ndoshta do zgjasë përgjithmonë. Përmbajtjet më poshtë do të ofrojnë më shumë informacione dhe udhëzime të cilat do të jenë të dobishme për zhvillimin e fëmijës dhe mbështetjen e familjes.

    •  

      image_of_internet_links Linqe të dobishme

      1. Standardet për mësimin dhe zhvillimin e hershëm tek fëmijët nga 0 deri në 6 vjeç
        https://www.unicef.org/northmacedonia/media/1786/file/MK_E_ECD_EarlyLearningDevelopmentStandards_MK.pdf

      2. Aplikacioni Bebo - krijuar nga UNICEF për të mbështetjen e prindërve. Ofron informacione të bazuara në prova, si dhe mjete të dobishme ndërvepruese për të ndihmuar në trajtimin dhe stimulimin e zhvillimit të duhur të fëmijës.
        https://www.unicef.org/northmacedonia/mk/novata-bebbo-aplikacija 

  • 1. Çfarë është intervenimi i hershëm?

    • Ndërhyrja e hershme është një term që i referohet shërbimit dhe mbështetjes që u jepet fëmijëve në moshë të hershme dhe parashkollore tek të cilët ekziston rrezik nga shfaqja e devijimeve në zhvillim, vonesa apo vështirësi, si dhe në familjet e tyre, me qëllim që të përmirsohet zhvillimi, cilësia e jetës dhe pjesëmarrja në shoqëri. Roli i saj është të përmirëson gjendjen e fëmijës dhe të parandalon shfaqjen e vështirësive tjera në zhvillim. Sa më herët të fillohet, aq më të mira janë shanset e fëmijës për të përparuar dhe për të arritur normat e zhvillimit . Përmes intervenimit të hershëm ndikohet në të gjitha fushat e zhvillimit të paraqitura me poshtë:

      • Zhvillimi senzomotorik (zhvillim i shqisave dhe sistemit për lëvizje)

      • Zhvillimi kognitiv ose njohës (të mësuarit, të mbajturit mend të gjërave të reja, përqëndrim)

      • Zhvillim i të folurit dhe komunikimit

      • Zhvillim socio-emocional

      Mbështetja përfshin shërbime zhvillimore individuale, edukative dhe terapeutike për fëmijët dhe mbështetje për familjet e tyre.

      Linqe të dobishme

      1. Çfarë nënkupton intervenimi i hershëm?

      2. Intervenim i hershëm për fëmijët me aftësi të kufizuara, autizëm ose nevoja të tjera shtesë


    • 1.1 Pyetje në formë të shkurtër kuizi


    • „Që të krijohet mjedis stimulues mësimor ,shumë më i rëndësishëm është ndërveprimi ndërmjet fëmijës dhe familjes (prindërit/kujdestarët, gjyshërit, vëllezërit, motrat), sesa të përdorimi i lodrave dhe materialeve të shtrenjta"


  • 2. Për kë synohet intervenimi i hershëm dhe sa zgjat ai?

    • Intervenimi i hershëm është synuar për fëmijët nga lindja deri në moshën parashkollore (nga 0 deri në 6 vjet) dhe mjedisi natyror i tyre (familja), pra ata të cilët kujdesen për ta, në radhë të parë prindërit e tyre.

      Të gjithë njerëzit lindin me njëfarë potenciali për zhvillim, por që ai të zhvillohet janë të rëndësishme mundësitë e të mësuarit të cilat i krijon mjedisi i fëmijëve,dhe në moshë më të re kjo është familja.

      Intervenimi i hershëm është synuar për:

      • Fëmijët me disa gjendje ose sëmundje që mjekësia i zbulon shumë herët (p.sh. sindromat gjenetike, dëmtime shqisore ose fizike, etj.) të cilat dihet se ndikojnë në zhvillimin,

      • Fëmijë tek të cilët ekziston rrezik të paraqiten devijime (rreziqe tek nëna gjatë shtatzënisë, rreziqe gjatë lindjes ose menjëherë pas lindjes)

      • Fëmijë tek të cilët vihen re devijime në sjellje dhe nuk janë zhvillohen si moshatarët e tyre,edhe se jetojnë në një mjedis stimulues.

      • Fëmijë që lindin pa rrezik gjatë shtatzënisë ose lindjes, por ata jetojnë në një mjedis jashtëzakonisht jostimulues ose ndoshta në një mjedis të dhunshëm dhe pa mbështetje nuk do të zhvillojnë potencialin e tyre.

      Edhe pse intervenimi i hershëm është i drejtuar kah fëmijët që nuk mund t'i arrijnë ato potenciale pa të, gjithmonë përfshin dhe njerëzit e afërt me fëmijën. Fëmijët që në moshë të re mësojnë përmes ndërveprimit me njerëzit e afërm në të gjitha situatat e jetës së përditshme.

      Prandaj intervanimi i hershëm modern ka dy fokuse: fëmija dhe familja. Kur fëmija fillon të shkon në foshnjore fokusi zgjerohet dhe në intervenimin e hershëm përfshihen edhe edukatoret e foshnjores të cilat kanë nevojë për mbështetje shtesë.

      Kohëzgjatja e intervenimit të hershëm varet nga lloji i vështirësive në zhvillimin e fëmijës. Disa vështirësi janë të përkohshme dhe kalimtare, ndërsa disa janë të përhershme. Duhet nisur menjëherë, dhe kohëzgjatja më e gjatë është deri në moshën e kalimit të fëmijës në arsimin e detyrueshëm , dhe tek ne kjo është në moshën gjashtë vjeçare të jetës së fëmijës.

      Intervenimi i hershëm është një investim social në mësimin e hershëm të fëmijëve me rrezik nga devijimi në zhvillim, vonesë ose vështirësi në zhvillim. Për disa fëmijë edhe më tej do të jetë e nevojshme mbështetja shtesë, por për këtë pastaj do të kujdeset sistemi shkollor i cili është i detyrueshëm për të gjithë fëmijët. Duhet të kenë parasysh se mbështetja i ndryshon mundësitë arsimore dhe jetësore, nivelin e përfshirjes sociale të fëmijëve me pengesa në zhvillim si dhe cilësinë e jetës së fëmijës dhe të gjithë familjes.


    • 2.1 Pyetje në formë të shkurtër kuizi


      Reagimi i menjëhershëm në kohë jep rezultate më të mira. Reagimi i vonuar mund të kontribuojë në shfaqjen e shenjave dhe gjendjeve më komplekse. Shembulli i mëposhtëm nga praktika tregon se ndonjëherë shenjat shfaqen pak më vonë sepse nuk janë zbuluar dhe trajtuar në kohë.

      Deklaratë nga prindi:

      Fëmija im (8 vjeç) nuk mundet të zotëron leximin. Vëllau i tij binjak tashmë po lexon. Të dy kanë lindur në muajin e 7-të të shtatzënisë. Nuk kemi pasur probleme deri më tani dhe nuk janë trajtuar nga ndonjë profesionist.



  • 3. Kush ofron shërbimin e intervenimit të hershëm?

    • Intervenimi i hershëm duhet të fillon në maternitet. Ekzistojnë devijime, çrregullime, gjendje që janë të dukshme ose mund të vërehen edhe në ditët e para të lindjes. Mjekët pediatër nga maternitetet janë të parët profesionistë, hallka e parë e zinxhirit të intervenimit të hershëm. Menjëherë pas tyre vijnë infermieret kujdestare të cilat vizitojnë të porsalindurin javën e parë të lindjes. Edhe në maternitet edhe gjatë takimit me infermieren kujdestare prindi është shumë i rëndësishëm sepse ai në ditët e para të lindjes së fëmijës së tij e analizon atë ditë e natë,e shikon,e prek,e dëgjon dhe e përqafon. Prindërit janë vëzhguesit e parë të fëmijës së tyre dhe mund të përcjellin nga afër zhvillimin e tij.

      Këshillimoret për zhvillim janë të krijuara për intervenim të hershëm për fëmijët e lindur me ndonjë lloj rreziku. Në këto këshillimore një ekip me profesionistë (pediatër, psikolog, edukator special dhe rehabilitator, infermiere) monitorojnë zhvillimin e fëmijëve nga 0 deri në 6 vjeç. Shembull: nëse fëmija ka lindur me njëfarë rreziku për devijim në zhvillim (gjakderdhje, mungesë të oksigjenit, fëmijë i lindur parakohe, shtatzëni me bineq etj.), pediatri me daljen nga materniteti rekomandon monitorimin e zhvillimit të fëmijës në një këshillimore për zhvillim. Prindi, nëpërmjet pediatrit amë të tij lidhet me qendrën e këshillimores për zhvillim dhe e viziton atë për aq kohë sa ka nevojë (në varësi të çrregullimit monitorimi mund të jetë nga disa muaj deri në 6 vjet).

      Gjatë zhvillimit, nëse prindi vëren ndonjë problem tek fëmija i tij në ndonjë nga fushat e përmendura më lart, është mirë që menjëherë të drejtohet tek pediatri. Pediatri bën vlerësimin fillestar të fëmijës dhe nëse ka nevojë, ai i udhëzon prindërit tek personat profesionist (edukator special, fizioterapist, logoped, neurolog, okulist etj.) për analiza të mëtejshme, vlerësim funksional, monitorim dhe mbështetje. Rezultatet e këtij vlerësimi janë pikënisje në formimin e qëllimeve për mbështetjen e fëmijës gjatë intervenimit të hershëm. Ekipi i intervenimit të hershëm patjetër përfshin familjen, si dhe disa nga profesionistët e mëposhtëm: pediatër, edukator special, logoped, fizioterapist, terapist shqisor, një neurolog dhe/ose një ekspert tjetër në përputhje me nevojat e fëmijës. Fëmija dhe familja e tij janë qendra e këtij ekipi multidisciplinar, i cili shërbimet dhe aksesin e tij i përshtat sipas nevojave, besimeve, mënyrës së edukimit të fëmijës etj.


    • Pyetje në formë të shkurtër kuizi


    • Ekipi i intervenimit të hershëm patjetër përfshin familjen, si dhe disa nga profesionistët e mëposhtëm: pediatër, edukator special, logoped, fizioterapist, terapist shqisor, një neurolog dhe/ose një ekspert tjetër në përputhje me nevojat e fëmijës.

  • 4. Çfarë përfshin shërbimi i intervenimit të hershëm?

    • Detyra kryesore e intervenimit të hershëm është të krijohen kushte më të mira të mundshme për mësim të hershëm. Me sigurimin e një mjedisi që e kupton dhe e do, por edhe që stimulon aftësitë dhe mundësitë e tij, fëmija rritet,ndryshon dhe fiton aftësi më komplekse.

      Hapi i parë në intervenimin e hershëm është zbulimi i hershëm . Me zbulimin e hershëm që zhvillimi nuk është tipik (fëmija është i ndryshëm nga bashkëmoshatarët), fillon procesi i vërtetimit të gjendjes ose diagnozës (kërkimi i shkakut), por në të njëjtën kohë fillon edhe procesi i mbështetjes.

      Sa më herët zbulohet se fëmija ka devijime ose disa çrregullime në zhvillim, aq më e madhe është mundësia për të përfituar nga mbështetja që është projektuar që të përdor potencialet e zhvilluara të fëmijës.

      Në intervenimin e hershëm ekzistojnë më shumë metoda individuale për të punuar, por më shpesh tek fëmijët aplikohet një kombinim nga disa metoda me të cilat ata do të kishin një qasje gjithëpërfshirëse e përshtatshme për nevojat e fëmijës. Një pjesë e metodave të punës të cilat mund të aplikohen në intervenimin e hershëm në vendin tonë janë:


    • Integrimi ndijor është një metodë që ndikon në përmirësimin e përpunimit, përpunimit dhe organizimit të informacionit ndijor që vjen nga mjedisi. Në fakt, integrimi ndijor është një përmirësim në mënyrën se si ne përjetojmë, interpretojmë dhe reagojmë (ose injorojmë) informacionin që vjen nga mjedisi përmes shqisave tona. Integrimi ndijor është i rëndësishëm për të gjitha aktivitetet në jetën tonë të përditshme si: veshja, ngrënia, lëvizja, socializimi, mësimi dhe puna.

      Periudha nga lindja deri në moshën 7 vjeçare është vendimtare për zhvillimin e integrimit ndijor, sepse në këtë periudhë krijohen më së shumti lidhjet ndërmjet qelizave nervore në tru.


      Më shumë mbi integrimin shqisor këtu Shtojca 1.

    • Shembuj nga praktika
      Shembulli nr. 1

      Deklarata e prindit: Ky fëmijë është i qetë nga natyra, ndaj nuk dëshiron të rrokulliset dhe të rrëshqasë kur shkon në këndin e lojërave. Ai preferon të shikohet nga fëmijët e tjerë që i bëjnë këtë dhe mendoj se i mjafton, nuk ka pse të mashtrojë nëse nuk dëshiron.
      Këshilla e ekspertëve: Është e vërtetë që disa fëmijë qetësohen dhe nuk e kanë sfidën më të madhe për t'u rrokullisur dhe rrëshqitur në këndin e lojërave. Megjithatë, nëse fëmija asnjëherë nuk i është afruar me kureshtje tubit ose nuk është përpjekur të luajë tubin, atëherë duhet të pyesim veten pse është kështu. Ky fenomen shpjegohet si një ndjeshmëri e madhe në sistemin vestibular. Çfarë do të thotë toa Kjo do të thotë se truri i fëmijës e ndjen shumë fort stimulimin që merr nga shikimi i lëvizjeve të lëkundjes dhe kjo shkakton frikë tek ai dhe për këtë arsye as që i afrohet. Nëse ulet në lëkundje dhe fillon të lëkundet, në atë moment fëmija nuk do të ishte në gjendje të ruante ekuilibrin, nuk do të kishte kontroll mbi trupin e tij dhe të gjitha objektet rreth tij dukeshin sikur lëviznin. Kjo nuk është një situatë komode për fëmijën dhe përgjigja e tij është të shmangë atë situatë. Kjo paraqet një kufizim në funksionimin e përditshëm të fëmijës dhe kërkimin e tij. Fëmijët mësojnë më së shumti përmes përvojave që fitojnë në mjedisin e tyre të përditshëm duke luajtur lojëra të ndryshme. Prandaj, përmes integrimit shqisor, fëmija në kushte të kontrolluara mund të mësojë se si ta kapërcejë këtë vështirësi shqisore.

      Shembulli 2:

      Deklarata e prindit: Fëmija im (4 vjeç) nuk ha asnjë nga ushqimet që ha unë (prindërit). Ai ka fiqtë e tij të preferuar dhe pëlqen të hajë kore lepçe. Ka kohë, ai do të fillojë të hajë ushqimin tonë. Është e rëndësishme që ai të mos jetë i uritur.
      Këshilla e ekspertëve: në këtë rast, ekziston një këshill për përpikmëri në ushqim, e cila është për shkak të intolerancës ndaj teksturës së ushqimit. Çfarë do të thotë toa Kjo dukuri është e zakonshme tek fëmijët dhe karakterizohet nga një preferencë për ushqim uniform që ka një strukturë solide. Lebot, fiqtë, chipsot dhe lloje të ngjashme ushqimesh kanë një strukturë, shije dhe erë të qëndrueshme. Pretendohet se gaforret nuk mund të ndoten shumë, dhe shija dhe aroma nuk janë intensive. Perimet, frutat, manjiti dhe ushqimet e tjera të përgatitura nuk janë tërheqëse për ta dhe shpesh mund të ndodhë një reagim i tepruar si nauze dhe të vjella. Kjo për faktin se këto lloj ushqimesh kanë erë dhe shije më intensive, tekstura është e paqëndrueshme dhe mund të ndryshohet (frutore nga jashtë, e fortë dhe e lagësht dhe e lëmuar nga brenda). Me ndihmën e integrimit shqisor, fëmija eksploron tekstura të ndryshme në kushtet e lojës, kur është më i lirë. Ato eksperienca që do të fitojë në lojë do ta ndihmojnë më tej në përpunimin e lehtë të teksturave të tjera në mjedisin e tij, në rastin e ushqimit.

    • Është e rëndësishme të dihet
      Nëse dëmtimi i integrimit shqisor nuk njihet me kohë, fëmijët në moshë më të vogël mund të kenë probleme me:
      • me të mësuarit
      • duke mbartur
      • perceptimi
      • koordinimi
      • zhvillimi i të folurit dhe gjuhës
      • vëmendje dhe vetëkontroll
      • probleme në pleqëri dhe pjekuri

      Fëmijët e hershëm janë të pasigurt, kanë vetëbesim të ulët, të ngathët, të frustruar, impulsivë. Ata përqendrohen dobët në shkollë dhe mund të ketë dëmtime në aftësitë akademike. Ndërsa rriten, nuk janë të përgatitur për ndryshime në jetë, nuk krijojnë kontakte të mira me njerëzit e tjerë, mund të durojnë dhunën sepse nuk janë në gjendje të ndalojnë. Mund të jenë vazhdimisht në konflikt, diçka i shqetëson gjithmonë, nuk mund të përshtaten, nuk mund të ulen në një karrige për një kohë të gjatë ose të presin një dritë jeshile në semafor.

    • Terapia përmes lojës (Play terapi) - Kjo metodë e punës përdor lodrat për fëmijët si një mjet në terapi përmes së cilës fëmija mund të shprehë lirisht mendimet, ndjenjat dhe idetë e tij, dhe nuk ka nevojë të përdorë fjalë. Loja me blloqe, plastelinë, argjilë, njerëz dhe figura, muzikë, rërë, ngjyrosje dhe vizatim do të stimulojë zhvillimin e krijimtarisë, imagjinatës, të menduarit logjik, aftësive motorike bruto dhe fine, zhvillimin e të folurit si dhe zhvillimin dhe të kuptuarit e emocioneve të dikujt.


      Teknologjia ndihmëse – Lloje të ndryshme pajisjesh teknologjike që, nëse përdoren në mënyrë korrekte dhe të moderuar, mund të kenë një ndikim pozitiv në zhvillimin e fëmijëve. Një numër i madh aplikacionesh edukative mund të stimulojnë zhvillimin kognitiv, aftësitë motorike si dhe të folurit dhe komunikimin. Për fëmijët me vështirësi në të folur, teknologjia ndihmëse u jep zë përmes aplikacioneve për komunikim alternativ dhe shtues (AAK). Një aplikacion i tillë është Sibord (C-board), i cili është i disponueshëm në Play Store dhe është në gjuhën maqedonase dhe shqipe. Për teknologjinë dhe aplikimet ndihmëse, ndiqni përmbajtjen në mësimin tjetër.


      Terapia fizike - përdoret për të lehtësuar trupin nga dhimbjet dhe spazmat ose për të forcuar muskujt e trupit përmes ushtrimeve pasive dhe aktive. Kjo lloj terapie ndihmon fëmijët me vështirësi motorike të zotërojnë normat e zhvillimit në fushën e aftësive motorike bruto (ulur, shtrirë, veshje, etj.). Përveç kësaj, ndihmon edhe në zhvillimin e aftësive funksionale për funksionimin e përditshëm përveç vështirësive motorike (përdorimi i mjeteve ndihmëse për lëvizje, ngrënie, veshje, etj.).

  • 5. Cilit profesionist duhet t'i drejtohen prindërit?

    • Prindërit janë vëzhgues shumë të mirë të fëmijëve tuaj dhe nëse dyshoni se diçka nuk shkon, është mirë të kontaktoni një profesionist. Duhet guxim sepse askush nuk do që ekspertët të konfirmojnë dyshimet e tyre. Megjithatë, nëse konfirmohet, atëherë rezultati do të jetë gjithmonë më i mirë nëse fillon herët.


      Edhe pse do të jetë e vështirë të merrni një vendim për të kërkuar këshilla nga ekspertët, do të vijnë kohë më të mira. Lidhja me një profesionist do të ofrojë mbështetje në përshtatjen me një situatë të papritur, por edhe krijimin e kushteve të mira për zhvillimin e fëmijës apo lehtësimin e dyshimeve që nuk janë konfirmuar.


      Për një fëmijë, fëmijëria e hershme është jashtëzakonisht e rëndësishme dhe atij duhet t'i sigurohen kushtet më të mira për mësimin e hershëm. Të gjithë prindërit e dinë këtë në mënyrë intuitive. Ata njohin interesin aktual të fëmijës, çfarë ka nevojë dhe çfarë e bën të lumtur.


      Ndërveprimet prind-fëmijë ndodhin pa ndërprerje sepse prindi udhëhiqet spontanisht nga sinjali që i jep fëmijës. Ky proces natyror prishet kur fëmija nuk reagon në mënyrën e pritshme, kur është pasiv ose i shqetësuar dhe nuk tregon përparimin e pritur zhvillimor. Intuita dhe dashuria prindërore ndonjëherë thjesht nuk mjaftojnë. Duhet mbështetje profesionale, të cilën unë e quaj ndërhyrje të hershme. Sa më herët të fillohet ndërhyrja dhe trajtimi, aq më të mira do të jenë rezultatet përfundimtare.

    • 5.1 Pyetje në formën e një kuizi të shkurtër



      Nëse një fëmijë në moshën 3-vjeçare nuk dëshiron të luajë me të paktën një lodër apo objekt, është e nevojshme të kërkojë këshilla dhe mbështetje nga një pediatër, dhe nëse është e nevojshme, nga profesionistë të tjerë.

    • „Времето чини ризик од стекнување поголеми развојни отстапки! Ако се сомневате на развоен проблем, отстапувања, доцнење во развојот, не чекајте ниту минута повеќе!“


  • 6. Që i gjithë procesi të jetë i suksesshëm, sa i rëndësishëm është roli i familjes? Cilat janë “detyrat” e prindërve në këtë proces?

    • Zhvillimi i hershëm varet shumë nga mjedisi në të cilin rritet fëmija dhe në vitin e parë të jetës më e rëndësishmja është familja e fëmijës.


      Prandaj, ndërhyrja e hershme moderne fokusohet në familjen dhe përkufizohet si një mënyrë e të menduarit dhe e veprimit që u mundëson profesionistëve dhe familjes të punojnë në partneritet, të ndërtojnë pikat e forta të familjes dhe të ndihmojnë familjen në mënyrë optimale për të inkurajuar fëmijën e vet. dhe që unë të zhvilloj mbështetjen e tyre. Profesionistët punojnë në fushat për të cilat janë arsimuar dhe prindërit janë ekspertë për fëmijët e tyre sepse ata i njohin më së miri.


      Qasja ndaj fëmijës në ndërhyrjen e hershme është shumë e individualizuar dhe e përshtatur me mundësitë në ndryshim të fëmijës për marrjen dhe përpunimin e stimujve nga mjedisi.


      Nuk është e lehtë të përshkruash detyrat e prindërve në procesin e ndërhyrjes së hershme, sepse ato varen nga eksperti i cili gjithmonë inkurajon dhe forcon besimin e prindërve dhe ofron një model se çfarë dhe si duhet bërë.


      Fuqia e familjes qëndron në faktin se ajo ka ndikimin më të fortë dhe më domethënës në mësimin dhe rritjen e fëmijës. Në të gjitha shoqëritë dhe kulturat, familja është njësia kryesore dhe themelore shoqërore. Në të njëjtën kohë, çdo familje është unike me stilin e saj unik të funksionimit dhe zbatimit të ndërveprimeve familjare. Në punën e tij, specialisti përpiqet të krijojë kontakte të mira me familjen dhe të krijojë marrëdhënie të forta dhe respektuese me anëtarët e familjes, pavarësisht dallimeve socio-ekonomike, fetare, kulturore, gjuhësore apo të tjera.


      Ajo që është e përbashkët për TË GJITHA familjet dhe ajo që thekson këtë parim është se TË GJITHA familjet, me mbështetjen dhe burimet e nevojshme, mund të nxisin mësimin dhe zhvillimin e fëmijëve të tyre.


      Të gjitha familjet kanë shpresa, dëshira dhe ëndrra për fëmijët e tyre dhe përpiqen t'i bëjnë ato realitet. Fëmijët jetojnë në familje të ndryshme dhe zhvillimi i tyre ndikohet nga njerëzit rreth tyre dhe mjedisi në të cilin rriten. Ndikimin më të madh në mësim dhe zhvillim e kanë të rriturit që janë vazhdimisht të pranishëm në jetën e fëmijës dhe jo ofruesit e shërbimeve të ndërhyrjes së hershme. Mbështetja që familjet duhet të marrin nga ekspertët (ofruesit e shërbimeve) në mënyrë që ato të përdorin kapacitetet e tyre i referohet përfshirjes aktive të prindërve në punën e përbashkët me ekspertët, punës së përbashkët për hartimin e mënyrave për të stimuluar zhvillimin e fëmijës dhe në çfarë rutine, sigurimin e informacionit. mbi të gjitha llojet e mbështetjes formale dhe joformale të disponueshme. Kjo do të thotë që specialisti, së bashku me prindërit dhe ata që kujdesen për fëmijën, të identifikojnë nevojat dhe prioritetet e tyre. Së bashku me ta, kuptoni se çfarë burimesh ka familja dhe kush mund t'i përdorë ato. Duke pasur parasysh se prindërit fillimisht përpiqen të sigurojnë kushte ekzistenciale për jetën familjare dhe vetëm atëherë mund t'i përqendrojnë përpjekjet e tyre në nevojat dhe nevojat personale të fëmijës, dhënia e informacionit që do ta ndihmojë atë të zgjidhë problemet e tij "të jetës", redukton stresin për prindërit.


    • 6.1 Pyetje në formën e një kuizi të shkurtër



    • “Të gjitha familjet, me mbështetjen dhe burimet e nevojshme, mund të përmirësojnë mësimin dhe zhvillimin e fëmijëve të tyre”.


  • 7. A ka një adresë ku prindërit mund të marrin të gjithë informacionin e nevojshëm?

    • Në këtë moment nuk ka një sistem të centralizuar ku mblidhet i gjithë informacioni dhe ka një udhërrëfyes se si duhet të veprojë prindi i një fëmije me rrezik potencial për devijime zhvillimore. Një udhërrëfyes i tillë është në thelb i vështirë për t'u krijuar sepse ka dallime individuale midis devijimeve në zhvillim nga një fëmijë te tjetri. Më e rëndësishmja është që prindi të jetë në komunikim të drejtpërdrejtë dhe të shpeshtë me pediatrin familjar të fëmijës dhe ta lajmërojë në kohë nëse vëren diçka. Për më tepër, pediatri i familjes është më së shpeshti personi që do të krijojë udhërrëfyesin që tregon se si duhet të lëvizë prindi. Në vend ka qendra dhe shërbime që punojnë në fushën e aftësisë së kufizuar dhe mbështetje në periudhën e hershme që nga fëmijëria. Shpesh ka shumë qendra dhe institucione të cilësisë së lartë me profesionistë të cilësisë së lartë, por deri më tani ato nuk janë të lidhura sistematikisht me njëra-tjetrën. Një problem tjetër i madh është se këto vende për mbështetje janë të shpërndara në mënyrë të pabarabartë territoriale në vend.


      Kështu, në disa vende problemi më i madh është se prindërit kalojnë një kohë të gjatë duke kërkuar nëpër qendra dhe shërbime të shumta duke kërkuar se cili kombinim do t'i plotësojë më mirë nevojat e tyre dhe do të përjetojë shumë punë, ndërsa në vende të tjera (zona rurale) problemi nuk është më pak. shërbimet shëndetësore dytësore dhe terciare.

      Duke ditur situatën reale, pyetja është se ku dhe ku duhet të filloj?

      Pediatër ose mjek i familjes

      Nëse mendoni se zhvillimi i fëmijës suaj është më i ngadalshëm se ai i fëmijëve të tjerë ose thjesht nuk si fëmijët e tjerë - bisedoni me pediatrin tuaj. Për shkak të mungesës së mjekëve pediatër në vend, shumë prindër kanë vetëm një mjek familjar. Bisedën dhe dilemat mund t'ia drejtoni edhe atij.

      Edhe pse vonesa mund të jetë e dukshme, ndonjëherë nevojitet një vëzhgim i gjatë, madje edhe një konsultë me një pediatër subspecialist për të përcaktuar pamjen e saktë të fëmijës. Shpesh nevojitet ndihma e instrumenteve shtesë - testet e shqyrtimit për të zbuluar diagnozën. Në bazë të ekzaminimit, analizës së disa parametrave dhe vëzhgimit, pediatri i familjes ose mjeku i përgjithshëm do t'ju referojë te subspecialisti përkatës. Në varësi të vështirësisë, mund t'i referohet:

      Nënspecialistët:


      • Oftalmolog - nëse fëmija ka probleme të dukshme me shikim. Këtij ekzaminimi duhet t'i nënshtrohen edhe fëmijët e lindur me një faktor rreziku.
      • Audiologu - nëse vërehet se fëmija nuk u përgjigjet tingujve, nuk rrotullohet kur thirret ose ka vështirësi në të folur. Këtij ekzaminimi duhet t'i nënshtrohen edhe fëmijët e lindur me një faktor rreziku.
      • Fiziatrit - nëse nevojitet një mendim për devijimin motorik ose nëse duhet filluar terapia fizike.
      • Psikologu - vlerësimi i zhvillimit intelektual dhe social.
      • Psikiatër për fëmijë - studim, parandalim, diagnostikim dhe trajtim të çrregullimeve të shëndetit mendor.
      • Specialist dhe rehabilitues (defektolog) - aplikon ndërhyrje sensoromotore tek fëmijët e lindur në rrezik dhe kryen trajtim individual defektologjik tek fëmijët me zhvillim të vonuar.
      • Fizioterapist - aplikimi i ushtrimeve fizike tek fëmijët me devijime në aftësitë motorike dhe tek fëmijët me çrregullime të konstatuara motorike, p.sh. forma të ndryshme të paralizës cerebrale dhe kushte të tjera me aftësi motorike të dëmtuara.
      • Logopedi - nëse ka një vonesë në të folur ose zhvillim të të folurit të parregullt.


      Nëse asambleja ka të bëjë me një problem më kompleks që duhet parë nga më shumë aspekte, ai mund t'i referohet gjithashtu një rishikimi ekipor, i cili do të organizohet nga më shumë ekspertë nga fusha e tyre e punës. Ky shërbim mund të merret në:

      • Qendra për monitorimin e rritjes dhe zhvillimit të fëmijëve të lindur në rrezik - Poliklinika Bit Pazar - Zdravstven Dom - Shkup -
      • Mlladost - Instituti për shëndet mendor për fëmijë dhe të rinj - Shkup
      • JSU Instituti për Rehabilitimin e Dëgjimit, të Fjalimit dhe Zërit - Shkup
      • Klinika Ortopedike Majcin dom
      • Qendra për Vlerësimin Funksional dhe Mbështetjen e Fëmijëve dhe të Rinjve në Shkup - Klasifikimi Ndërkombëtar i Funksionalitetit, Aftësisë së Kufizuar dhe Shëndetit (ICF).
      • Instituti për mjekësi fizike dhe rehabilitim - fizioterapi, trajtim dhe mendim për nevojën e mjeteve të përshtatshme.

    • Në broshurën "Broshurë për burimet e disponueshme për mbështetje dhe mbështetje të ndërhyrjes së hershme për sistemin e komunikimit alternativ dhe shtues në RSM" do të merrni më shumë informacion rreth qendrave ekzistuese të vlerësimit dhe trajtimit, shërbimet e të cilave janë falas dhe për të cilat ne kemi të dhëna, por ne kemi. nuk përjashtohen mundësitë.për ekzistencën e qendrave të tjera private dhe publike që kryejnë vlerësimin dhe diagnostikimin. Gjithashtu, në "Devijimi në zhvillimin e fëmijës - Manual me udhëzime për prindërit" do të merrni informacion se cilat profile profesionistësh përfshihen në ndërhyrjen e hershme dhe ku mund t'i gjeni. Nëse dini për një qendër ndërhyrjeje të hershme që nuk është e listuar këtu, ju lutemi na kontaktoni në contact@openthewindows.org në mënyrë që ky trajnim të plotësohet me atë informacion.

    •  

      image_of_internet_links Linqe të dobishme

      1. "Broshurë për burimet në dispozicion për mbështetjen dhe mbështetjen e ndërhyrjes së hershme për sistemin e komunikimit alternativ dhe shtues në RSM"

      https://openthewindows.org/brosura-za-raspolozlivite-resursi-za-poddrska-na-ranata-intervencija-i-poddrska-na-sistemot-na-alternativna-i-augumentativna-komunikacija-vo-rsm/

      1. Devijimi në zhvillimin e fëmijës - Manual me udhëzime për prindërit"

      https://openthewindows.org/wp-content/uploads/2020/08/Priracnik-detski-razvoj-so-korica.pdf


    • Завршен квиз: